Կարգ՝ Հայագիտություն

Մարդը տվյալ ազգության կրողն է, եթե շաղկապված է այդ ազգի կենսագործունեությանը որպես նրա մի մասնիկ, կրում է այդ ազգի լեզվական, մշակութային, բարոյա-հոգեբանական արժեքները, պատասխանատու է իր պետության բնականոն զարգացման համար, իր երեխաներին փոխանցում է ազգային արժեքներն ու ավանդույթները, իր երկիրն ընկալում է իբրև միակ հայրենիք: Մեր ճղճիմ, քաղաքականացված ու կենցաղային դարձած հանրային օրակարգում թերևս ճիշտ կլինի գոնե երբեմն-երբեմն անդրադառնալ հարցերի, որոնք առնչվում են ազգային ինքնությանը, այս բարդ ու փոփոխվող աշխարհում մեր տեղին ու դերին, մեր առաքելությանը երկիր մոլորակի վրա և, որ ամենակարևորն է` մեր տեսակի պահպանման խնդրին: Բայց այդ հարցերը…

Գիտնական Վաչագան Վահրադյանը, որը 2005-ից սկսած` հետազոտություններ է իրականացնում Քարահունջում և հասցրել է մի քանի հայտնագործություններ անել, լրջորեն մտահոգված է Քարահունջի ներկայիս վիճակով: Այնտեղ անարգել արածում են անասունները` բնական կարիքներն էլ հոգալով ուղիղ քարերի կողքին, չկա պահակակետ, և ընդհանրապես ցանկացած մարդ կարող է այդ տարածքում կատարել սրտի ուզածը, լինի գաղտնի ուսումնասիրություն, թե տարօրինակ ու կասկածելի ծիսակատարություն: Սակայն Վահրադյանին ամենից շատ անհանգստացնում է հետևյալ հարցը. ո՞ւր է անհետացել Քարահունջի 95-րդ քարը, որը համարակալել էր Պարիս Հերունին:

2005 թվականից սկսած հետազոտություններ անցկացնելով Քարահունջում` մաթեմատիկոս-հետազոտող Վաչագան Վահրադյանը մի քանի խոշոր հայտնագործություններ է արել: Բարձր գնահատելով Քարահունջի ամենալայնածավալ հետազոտություններ իրականացնող գիտնականի` Պարիս Հերունու աշխատանքը և համամիտ լինելով նրա տեսակետին, ըստ որի` Քարահունջը եղել է աստղադիտարան և 7500 տարեկան է, ոչ թե 4000 տարեկան դամբարանադաշտ, ինչպես հնագետներն են ասում, Վահրադյանն ավելի առաջ գնաց. նրա հետազոտությունների արդյունքները վկայում են, որ Քարահունջը մոտ 14 000 տարվա պատմություն ունի, և այն անմիջական կապ ունի անգլիական Սթոունհենջի հետ:

«Անվերնագիր…1915»: Կարդում եմ: Մի փաստագրություն է Տեր Զորի անապատներով անցած, «զավակաթափ եղած» (բառը հորինել է հեղինակը) աշխարհեաշխարհ ընկած, ապա վերընձյուղված բասենցի և սեբաստացի 2 հայ ընտանիքների մասին:

«2011 թ. սկիզբն էր: Ես սփյուռքահայ հյուրեր ունեի, որոնց տարել էի Հայաստանի տեսարժան վայրեր,- պատմում է «Հայ միտք» հասարակական կազմակերպության հիմնադիր-անդամ Մարինե Վահրադյանը,- հասանք Հաղպատի վանք, և քանի որ մասնագետ չեմ, նայեցի ցուցատախտակներին, որպեսզի հյուրերիս ներկայացնելու պատմական նյութ ունենամ: Հանկարծ աչքիս զարնեց հայերեն տեքստը. «Սայաթ-Նովան դիվանագիտական առաքելություն էր կատարում Հայաստանի, Վրաստանի և Ադրբեջանի (Ալբանիայի) թագավորությունների համար»: Ես ամոթից չբարձրաձայնեցի այն, ինչ տեսա, փորձեցի շեղել հյուրերիս ուշադրությունը, որպեզի նրանք չտանեն իրենց հետ Հաղպատի վանքի այդ կեղծված նկարագիրը»: «Ադրբեջանական թագավորության» մասին լեգենդը շարադրվել է «Հայկական հուշարձանների ճանաչման ծրագրի» (AMAP) թեթև ձեռքով, որի…

Հետազոտական ռեսուրսների կովկասյան կենտրոնների (ՀՌԿԿ) ծրագրի նախաձեռնությամ այսօր Երևանում` Կովկասի ինստիտուտում, դասախոսություն է կարդաացել հայազգի պրոֆեսոր Ռոնալդ Գրիգոր Սյունին, ով շատ հայ պատմաբանների կողմից համարվում է կեղծ հայագետ` ոչ հայանպաստ դիրքորոշմամբ:

«Այն փաստը, որ հայերը մեծամասնություն են և պետք է ինքնակառավարման հնարավորություն ունենան Ղարաբաղում, պետք է համատեղվի Ադրբեջանի տարածքային ամբողջականության հետ` գուցե մի իրական արժեք ունեցող դաշնային կարգավիճակի միջոցով Ղարաբաղին տալով ամբողջական ինքնավարություն, բայց իրավականորեն պահպանելով նրա կապվածությունը Ադրբեջանին»։ Այս «մտքի փայլատակումն» անցյալ տարի ունեցել է Միչիգանի համալսարանի պատմական ուսումնասիրությունների «Այզենբերգ» ինստիտուտի տնօրեն, Չիկագոյի համալսարանի քաղաքագիտության և պատմության պատվավոր պրոֆեսոր, հայազգի Ռոնալդ Գրիգոր Սյունին, երբ հարցազրույց է տվել ադրբեջանական az.apa.az քարոզչական լրատվամիջոցին:

Փիլիսոփայության դոկտոր, պրոֆեսոր Սեդա Պ. Տատոյանը ծնվել է Սիրիայում, ապա տեղափոխվել Լիբանան, որտեղ 1986-2005 թթ. դասախոսել է Բեյրութի ամերիկյան համալսարանում, իսկ մինչ այդ` Հայկազյան և Լիբանանա-ամերիկյան համալսարաններում: Տատոյանը հայագիտություն է դասավանդել Նյու Յորքի Կոլումբիա համալսարանում, Նյու Ռոշել-Նյու Յորքի Սուրբ Ներսես ընծայարանում, հայ-իսլամական հարաբերություններ է դասախոսել Չիկագոյի համալսարանում: Միջազգային տարբեր համաժողովներում և համալսարաններում Տատոյանը բազմիցս  է ներկայացրել հայագիտությունը: Վերջին 15 տարվա ընթացքում նա զբաղվում է հայ-իսլամական հարաբերությունների ուսումնասիրությամբ, մասնավորապես` Միջին Արևելքում հայերի ունեցած դերով և նշանակությամբ: Տատոյանն ավելի քան 50 հիմնարար ուսումնասիրությունների և 7 գրքերի հեղինակ է: Նա նաև նկարիչ է:…